Wędrówki po świecie

Tiziano Terzani, Zakazane wrota

Chiny dwudziestego wieku to kraj tajemniczy, odizolowany, chroniony przed obcymi wpływami. Bardzo trudno było do niego wejść, jeszcze trudniej poznać, a czasem karkołomnym przedsięwzięciem okazywało się wyjście. Terzani tego dokonał, chociaż nie obyło się bez emocji. Mieszkał w Chinach wraz z rodziną przez cztery lata, w latach osiemdziesiątych, próbując żyć jak Chińczyk, przyjmując chińskie imię, posyłając dzieci do zwykłych szkół, przemieszczając się rowerem. Przez te lata widział kraj, jakiego nie miał szansy poznać w roli reportera, kraj pełen sprzeczności i kontrastów, biedy i bogactwa, bezmyślnie niszczonych zabytków i bezsensownych przedsięwzięć. Poznał ludzi marzących o zwykłych rzeczach, o lżejszej codzienności, pełnym brzuchu i wygodniejszym życiu, obok tych, którym na niczym nie zbywało; ludzi ogłupionych propagandą, wierzących w to, co podano im na tacy, coraz mniej zdolnych do samodzielnego myślenia i tych, którzy to ogłupienie wykorzystywali bez skrupułów; ludzi poddających się przepisom i sprzeciwiających się skutecznie na przykład kontroli urodzin, tych, którzy zabijają córki i tych, którzy płodzą kolejne. Nie unikał trudnych tematów (był między innymi w Tybecie), co było powodem ostatecznego wydalenia go z Chin.

Bardzo dobry obraz Państwa Środka, szczery i podany bez upiększeń. Terzani miał talent do wyłuskiwania tego, co istotne, i opisywania w sposób poruszający. W każdym niemal zdaniu widać fascynację Chinami i, ogólnie, autentyczne zainteresowanie światem; każda strona książki przynosi nowe wrażenia, nieprawdopodobne albo zabawne, zadziwiające lub śmieszne. Świetna literacka wędrówka, przekazująca wiedzę i emocje, odmienny sposób patrzenia na rzeczywistość, szokujące metody wychowania i nauczania, wzmacniającego negatywne cechy, a zabijającego inicjatywę i samodzielność, produkującego bezmyślne istoty, poddające się jedynie słusznemu kierownictwu. Z opisów bije też smutek, spowodowany utraconym dziedzictwem, zburzonymi zabytkami, stłamszoną kulturą, tak bogatą przecież, od tysiącleci budowaną; żal za tym wszystkim, co zaprzepaszczono w bezmyślnym zniszczeniu, tęsknota za każdym utraconym świadectwem wielkości Chin. Bardzo prawdziwa jest ta opowieść.

(Ocena: 5,5/6)

Tiziano Terzani, Koniec jest moim początkiem

W życiu człowieka przychodzi niekiedy taki moment, że chce się powspominać, przeżyć ponownie to, co było, podsumować dokonania. Zwłaszcza gdy choroba wyznacza ostateczny termin i nie ma szans na przedłużenie egzystencji. Ten krótki czas, jaki pozostał, można przeznaczyć na refleksje i próbę pogodzenia się z nieuniknionym. Tak też zdarzyło się Terzaniemu: gdy dowiedział się o zamieszkującym go raku, postanowił znaleźć w sobie spokój i akceptację, tak jak realizował przez całe życie wyznaczone cele. I zrobił to w pięknym stylu już w Nic nie zdarza się przypadkiem. Obecna książka jest zapisem rozmów, przeprowadzanych przez trzy miesiące z synem, w których Terzani opowiada o istotnych momentach życia, wspomina chwile dobre i gorsze, dzieli się przemyśleniami i analizuje mechanizmy kierujące ludźmi.

To książka bardzo dobra; stymulująca do rozmyślań, a nawet do zmian, zachęcająca do podjęcia wysiłku zrozumienia i zaakceptowania ludzi takimi, jakimi są, bez narzucania swojej woli i wizji, bez przemocy i niepotrzebnej śmierci. Niesamowicie realistycznie, ale z wyczuciem i dystansem opowiada Terzani o kulisach niektórych spraw, podróży, przeżyć, opisanych w opublikowanych wcześniej reportażach. Można się zanurzyć w tym niby znanym nam świecie, przyjąć punkt widzenia autora lub z nim polemizować, ale nie można mu odmówić przemyślanej mądrości, dogłębnego zrozumienia problemów, z którymi się stykał, i wskazania sensownych rozwiązań, jeśli są one możliwe. Ale nie jest to książka dla każdego – więcej z niej skorzystają ci, którzy mają na swoim koncie jakieś przeżycia, czasem ciężkie, traumatyczne bądź mające kluczowe znaczenie dla życia – wtedy łatwiej o refleksję, o zatrzymanie się na chwilę, o zadumę nad marnością i wielkością człowieka.

(Ocena: 6/6)

Paul Theroux, Wielki bazar kolejowy: Pociągiem przez Azję

Cztery miesiące w pociągu, od Londynu do Japonii, a potem koleją transsyberyjską z powrotem. W pociągu można spotkać nowych ludzi, porozmawiać, wymienić doświadczenia. Pociągiem można dotrzeć niemal wszędzie, w ramach istniejącej trakcji, czasem punktualnie, a czasem spóźniając się, ale zawsze z nowymi wrażeniami. Krótkie kontakty z ludźmi zaskakują niekiedy i przynoszą nieoczekiwane korzyści, dreszczyk emocji czy nieocenioną wiedzę. Nie każdego tak gna w świat, w nowe otoczenie, zapachy i smaki, ale czasem dobrze poczytać o podróżach niespokojnych duchów.

Wielka wyprawa pociągiem. Kolejne wagony, kolejne kraje, coraz inni ludzie, zwyczaje, kultury, podejście do obcych. Wiele trafnych obserwacji, ale za mało wgłębiania się w historię, w genezę zachowań, źródła wierzeń, cały ten lokalny koloryt. Owszem, jest po trochu wszystkiego, ale powierzchownie, płytko, za słabo. Znacznie bardziej przemawia do mnie inna liga reporterów: Kapuściński, Terzani. Theroux pisze fajnie, tak akurat do pociągu, ale jak dla mnie za mało wchodzi w temat, zbyt szeroko i pobieżnie go ujmuje.

(Ocena: 4/6)

styczeń 2014 – podsumowanie

Bardzo przyjemny, obfity w lektury styczeń. Trafiło mi się sporo książek dotyczących II wojny, więc wylądowały w osobnym poście, żeby troszkę chociaż skrócić miesięczne podsumowanie.

Jak zwykle statystyki są na końcu postu, natomiast lista przeczytanych książek, uzupełniana na bieżąco, jest po prawej, w zakładce „przeczytane w 2014”.

● ● ●

Marcin Mortka, Miecz i kwiaty: Tom 1

Młody Gaston de Baideaux wyrusza do Ziemi Świętej. Nie pragnie bogactw ani sławy, ta wyprawa ma być jego pokutą, zbliżeniem do Boga, pozbyciem się podszeptów szatana. Jednak proza życia wśród walczących z niewiernymi Europejczyków, ich rozpusta, chciwość i wyrachowanie szybko leczą Gastona z ideałów młodości, pomagają mu dorosnąć i poddać się przeznaczeniu. Niebagatelną rolę odgrywają rycerze zakonu templariuszy, którzy z pokorą i wiarą mają niewiele wspólnego. Ot, okrucieństwo i hipokryzja, ad gloriam Dei.

Po raz kolejny przekonałam się, że idea wypraw krzyżowych i odbijania grobu Chrystusa jest mi mentalnie obca. Nie pomogły nawet żarty i ironiczne, a nawet krytyczne w wymowie uwagi bohaterów, nie szczędzących słów, opisujących absurdalną nieraz rzeczywistość. Dobrze napisane, ale dla mnie nieciekawe. Czyli Mortka tak, krucjaty nie.

(Ocena: 4/6)

Krystyna Boglar, Klementyna lubi kolor czerwony

Znaleziona w lesie dziewczynka i poszukiwanie jej zaginionej towarzyszki Klementyny to doskonały pretekst do przeżycia prawdziwej przygody. Nudne wakacje przeistaczają się w pełną niespodzianek nocną wyprawę do lasu, przy grzmotach burzy i strugach deszczu prowadzoną przez trzy niezależne grupy młodych poszukiwaczy.

Bardzo sympatyczna książeczka dla młodszych czytelników, napisana prostym, sugestywnym językiem i opatrzona rysunkami Bohdana Butenki. Nawet dzielni przedstawiciele milicji obywatelskiej stają na wysokości zadania, podejmując sensowne działania i nie utrudniając odnalezienia Klementyny.

(Ocena: 4,5/6)

Karol Bunsch, Powrotna droga

[Bolesław Wstydliwy i rozdrobnienie dzielnicowe]

(Ocena: 4,5/6)

Alfred Fiderkiewicz, Wspomnienia znad „płonącego jaru”

[Wspomnienia galicyjskie]

(Ocena: 5/6)

Joanna Fabicka, Szalone życie Rudolfa

Zabawna powieść o czternastoletnim Rudolfie, jego burzliwym dojrzewaniu, szkolnym osamotnieniu i nieakceptacji oraz kłopotach rodzinnych. Rodzice przeżywający kryzys wieku średniego, zakochana babcia i jej męski amant, a w dodatku pięcioletni bratanek, nieszablonowo pomagający w rozwiązaniu jednych problemów i powodujący inne – to wszystko jest na głowie biednego, niedocenianego Rudolfa o aspiracjach aktorskich.

Prosta fabuła, nagromadzenie śmiesznych sytuacji, nieporadność bohatera i typowe problemu wieku młodzieńczego przypominają mocno Adriana Mole’a, lat 13 i 3/4. Można się jednak trochę pośmiać i na odstresowanie jest to całkiem niezły sposób.

(Ocena: 4,5/6)

José Frèches, Niebiańskie konie

Starożytne Chiny, walczące królestwa, rodzące się cesarstwo. Powinno być ciekawie. Niestety dawno nie czytałam tak drętwej powieści, o nieciekawie poprowadzonych wątkach, powierzchownej i chwilami zwyczajnie nudnej. Pomysł był niezły, ale nie wyszło. Mam całą trylogię na zbyciu.

(Ocena: 3/6)

William Faulkner, Intruz

[Biało-czarna Ameryka]

(Ocena: 5/6)

Max Frisch, Stiller

Stiller, rzeźbiarz z Zurichu, znika bez wyjaśnienia, zostawiając żonę, brata i znajomych. Po kilku latach zostaje rozpoznany w pociągu jadącym do Szwajcarii, zapiera się jednak jakiegokolwiek związku z przypisywanym mu człowiekiem. Kolejne odsłony z życia Stillera pokazują jego zagubienie w świecie, próby przystosowania się, ale i poszukiwanie tożsamości, osadzenia w konkretnym miejscu i czasie, rozliczenie z przeszłością: „cóż uczyniłem z moją szansą?” i czy „można przejść do porządku dziennego nad tym wszystkim, co się w sobie nosi”.

Bardzo dobrze napisana powieść, sugestywnie i odpowiednim dramatyzmem. Tak dobrze, że co chwila zastanawiałam się, czy Amerykanin White rzeczywiście nie jest Stillerem czy tylko tak dobrze gra swoją rolę. Z drugiej strony jednak zaczynają mnie nudzić tego typu problemy egzystencjalne.

(Ocena: 4,5/6)

Max Frisch, Powiedzmy, Gantenbein...

Bohaterem jest Gantenbein albo Enderlin, czy też Svoboda. Obojętnie, jakie nazwisko przyjmie i jaki scenariusz życia przeszłego sobie wymyśli, będzie człowiekiem zagubionym, szukającym dla siebie miejsca i spokoju. Niezależnie jednak od charakteru człowieka, w jakiego się wciela, jego życie nie układa się nudno i spokojnie, ale funduje mu nieoczekiwane zdarzenia, nieprzewidziane wypadki. Interesujący jest pomysł obserwacji otoczenia przez udającego ślepotę bohatera – ludzie zachowują się inaczej, gdy myślą, że ktoś ich nie widzi.

Powieść ciekawa jako eksperyment fabularny, ale obawiam się, że szybko wyleci mi z pamięci. Napisana jest jednak z wprawą, chwilami nawet bardzo wciąga do zabawy w wymyślanie możliwych przyszłych scenariuszy.

(Ocena: 4,5/6)

John Flanagan, Królewski zwiadowca

Kilkanaście lat po wydarzeniach przedstawionych w ostatniej powieści wracamy do Zwiadowców. Will jest sławny, Halt spokojnie żyje na emeryturze z Pauline, Cassandra i Horace zajmują się rządzeniem krajem i wychowywaniem piętnastoletniej córki, krnąbrnej i nieposłusznej Maddie. Właściwie to już sobie z nią nie dają rady i muszą prosić o pomoc starych, wiernych przyjaciół.

Cykl miał się kończyć na tomie jedenastym. Niestety autor zdecydował się pociągnąć dalej znane już wątki, co nie wyszło Zwiadowcom na dobre. Schematyczność i powtarzalność motywów, łatwe do przewidzenia wydarzenia, czyli nic nowego, ot, tyle, by przyjemnie spędzić trochę czasu.

(Ocena: 4,5/6)

Michel Faber, Bliźnięta Fahrenheit

Zbiór kilkunastu opowiadań o człowieku, jego dążeniach, nadziejach, chybionych działaniach. Opowiadania są bardzo nierówne, niektóre przeciętne, o trudnej do zidentyfikowania myśli przewodniej, jakby urwane za wcześnie, nic nie mówiące, a inne bardzo dobre, dające do myślenia, niedopowiedziane, ale zostające z czytelnikiem. Faber obnaża głupotę i bezmyślność ludzką, ale też granice wytrzymałości psychicznej, poza którą jest cierpienie, a nawet śmierć. Dla kilku lepszych opowiadań warto sięgnąć po ten zbiór.

(Ocena: 4,5/6)

Aleksander Fredro, Zemsta

Każdy zna fabułę Zemsty: zamek, podzielony między Cześnika Raptusiewicza i Rejenta Milczka, jest kością niezgody między nimi. Elementem dzielącym zamek i zarazem obu właścicieli jest zniszczony mur, przez który kontaktują się ich zakochane dzieci.

Najbardziej znana komedia Fredry bawi ciągle po latach. Ludzkie charaktery, świetne opisane przez doskonałego obserwatora, potrafiącego dostrzec wady i zalety w każdym typie, nieodmiennie śmieszą, ale też skłaniają do zadumy nad przywarami, pieniactwem, zacietrzewieniem i chęcią zemsty, która obraca się przeciw pomysłodawcy.

(Ocena: 5/6)

Aleksander Fredro, Śluby panieńskie

Miłość szczęśliwa, choć zdobyta z trudem, jest pewnie cenniejsza i bardziej pielęgnowana niż taka, która przyszła łatwo i nie wymagała zachodu. Dwie panny, nieco egzaltowane, składają sobie śluby, że nigdy nie wyjdą za mąż. Taka deklaracja jest doskonałym bodźcem dla żądnego sukcesu faceta, zwłaszcza znudzonego pobytem na wsi, gdzie brak rozrywek i mocnych podniet. Gustaw zabiera się więc za snucie intrygi, mającej na celu usidlenie panien i pokazanie im, że kochać warto, a mężczyzna bywa dość interesujący, by zdecydować się na spędzenie z nim życia.

Udała się Fredrze ta kpina z romantycznej miłości. Początkowo znudzony, jak Gustaw, czytelnik potem, wraz z pomysłem na intrygę, ożywia się i z zainteresowaniem śledzi udane perypetie, mające doprowadzić przed ołtarz dwie oporne panienki. Humor sytuacyjny i komizm postaci może doprowadzić do łez ze śmiechu. Świetna, śmieszna komedia, bez werterowskiego tragizmu, podana lekko, ale dobrze oddająca charaktery bohaterów w mistrzowsko napisanych dialogach.

(Ocena: 5/6)

Aleksander Fredro, Pan Geldhab

Kupiec Geldhab, bogaty i skąpy, próbuje wydać córkę za księcia, by tym sposobem wejść do wyższej sfery. Nie zważa na miłość Flory i Lubomira, skutecznie namawiając córkę na małżeństwo dla tytułu. Jednak Książę, początkowo zainteresowany podreperowaniem budżetu nuworyszowskimi pieniędzmi, rezygnuje ze ślubu, gdy na horyzoncie pojawia się spadek po ciotce.

Trochę nietypowa komedia. Jest tu humor sytuacyjny, są komiczne postaci, ale zakończenie jest tak poważne, że aż zadumać się trzeba. Niemniej postacie opisane są doskonale, z koniecznymi przerysowaniami, śmiesznymi i żałosnymi zarazem, jakby z krzywego zwierciadła, obnażającego to, co kryje się w głębi, za pozorami szyku i elegancji.

(Ocena: 4/6)

Aleksander Fredro, Pan Jowialski

Kolejna komedia z doskonałymi kreacjami różnorodnych bohaterów. Pan Jowialski, wesoły staruszek, sypiący powiedzeniami w każdej sytuacji, uwielbia się bawić. Janusz, pretendent do ręki jego wnuczki, ma pomysł na maskaradę, mającą umilić czas i rozweselić towarzystwo. Doskonały, jak się początkowo wydaje, koncept szybko obraca się przeciw Januszowi i miesza w jego planach małżeńskich. Nieoczekiwane odkrycie i niespodziewana miłość odmieniają losy wielu osób.

Kolejna komedia prozą wykorzystuje elementy romantyczne: wędrówki po ogrodzie, nagłe uczucie rozkwitające między nieznajomymi, motyw zaginionego dziecka odnalezionego po latach. Dużym atutem jest tytułowy bohater, niejednoznaczny i w gruncie rzeczy tajemniczy starszy pan, krytycznie postrzegający rzeczywistość, ale ujarzmiający ją wierszykami i sentencjami na każdą okazję. Niezła galeria charakterów i stosunków między ludźmi, związanymi ze sobą więzami rodzinnymi i majątkiem.

(Ocena: 4,5/6)

William Faulkner, Światłość w sierpniu

Lena i Byron spotkali się za późno. Ona szła wiele mil w poszukiwaniu ojca swego mającego się niedługo narodzić dziecka, on pomógł jej go odnaleźć, chociaż wcale tego nie chciał i nie planował. Obok nich, pojawiając się i wpływając na losy wielu ludzi, żyje Christmas, nieznający swoich korzeni, od urodzenia napiętnowany pochodzeniem, skazany na biedę i przeznaczony ciemności.

Jak zwykle u Faulknera jest w Światłości... prawda o życiu, o ludzkim okrucieństwie, ciężkiej pracy i braku nagrody, o konieczności wywalczenia sobie każdego kroku naprzód i wypracowania każdego dobra materialnego i duchowego, o przeznaczeniu, któremu próżno się przeciwstawiać, bo to nie na siły zwykłego człowieka. Narracja nieco poplątana, ale wystarczy czytać z uwagą, żeby się nie zgubić i wyciągnąć z powieści dużo. Bardzo dobra powieść, warto będzie do niej wrócić.

(Ocena: 5/6)

Andrzej Sapkowski, Sezon burz

Wiedźmin powraca. Tym razem zamiast tępić potwory (no może trochę) wplątuje się w polityczną intrygę, w której pełni rolę pionka. Gdy zrozumie, kto nim kieruje i czego właściwie chce, na pewne rzeczy będzie już za późno.

Zapowiedź nowej powieści ze świata wiedźmina nieco mnie zaniepokoiła. Takie powroty rzadko bywają udane i, jako fanka całej sagi, bardzo bałam się o jakość nieznanych jeszcze wtedy przygód Geralta. Nie było jednak tak źle. Fakt, że do połowy czytało mi się ciężkawo, ale potem poszło dużo szybciej. Sezon burz jest bardziej powieścią akcji niż poprzednie części, mniej tu świata i jego złożoności, a więcej samych przygód, gubienia mieczy, walk itp. Ogólnie było dobrze i na pewno po jakimś czasie wrócę do wszystkich, teraz już ośmiu, części, we właściwej kolejności.

(Ocena: 5/6)

William Faulkner, Absalomie, Absalomie...

Opowieść o życiu Thomasa Sutpena przedstawiona jest czterdzieści lat po jego śmierci. Każdy ze znajomych, którzy opowiadają po trochu jego życie, wnosi coś nowego, co pozwala zrozumieć wcześniejsze lub późniejsze wydarzenia. Oczami ludzi, którzy byli blisko niego, patrzymy na efekty ciężkiej pracy, pokonywanych przeszkód, zniweczonych nadziei, pogrzebanych marzeń i nieoczekiwanych spotkań.

Na plan pierwszy rzucają się u bohaterów takie cechy, jak poczucie honoru, duma z bycia tym, a nie innym człowiekiem, i wiara w Boga, bez której byliby bezradni jak dzieci. Nawiązania biblijne są we wszystkich chyba powieściach Faulknera, ale tu sprawiają wrażenie bardziej wyeksponowanych, mocniej warunkujących życie. Do tego czuje się dominujące poczucie przeznaczenia, od którego nie da się uciec, a które objawi się w najmniej pożądany sposób, by zepsuć całą misternie wykonaną budowlę. Kolejna świetna powieść Faulknera.

(Ocena: 5/6)

Jerzy Jan Piechowski, Czas minął imperatorze

[Fortuna kołem się toczy]

(Ocena: 5,5/6)

Jerzy Jan Piechowski, Cezar płaci denara

Rzym w przeddzień ogłoszenia wiary w Chrystusa religią równorzędną z innymi. Koniec prześladowań chrześcijan i początek zdecydowanej ich ekspansji. Dwór Konstantyna Wielkiego jest miejscem typowych intryg o władzę i wpływy, przetasowań, szpiegowania i przekupywania: „brzęczący bóg otwiera wszystkie drzwi”. Nie każdy potrafi zrzec się przywileju, oddać cesarstwo i przenieść uroki życia prywatnego nad władzę jak poprzedni cesarz, Dioklecjan. Opowieść osnuta jest wokół życia młodego dworzanina, syna prześladowcy chrześcijan, ukrywającego się w skórze wyznawcy nowej wiary i jego stopniowego przekonywania się do niej.

Dobra, wciągająca powieść o początkach triumfalnego pochodu chrześcijaństwa. Może tylko to nawrócenie było mało przekonujące, ale pewnie to kwestia punktu widzenia. Piechowski pisze jednak tak sugestywnie i tak ładnie refleksyjnie, że trudno się oderwać.

(Ocena: 5/6)

Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Sekret Czerwonej Hańczy

Kolejny tom przygód trójki kreatywnych gimnazjalistów. Tym razem na zakończenie drugiej klasy przyjaciele jadą na szkolną wycieczkę. Miał być pensjonat, dobre jedzenie, miły wypoczynek. A na okrasę poszukiwanie skarbu w jeziorze, do czego potrzebny jest głębinowy Bulgot. Szyki psuje nastolatkom niedobór szkolnych pieniędzy, co przekłada się na jakość wycieczki, i porwanie koleżanki z klasy. Trochę czasu i energii zabiera im też opieka nad zagranicznymi gośćmi, którzy przyjechali w ramach wymiany.

Jest jak zwykle wesoło i zwariowanie. Wyeksponowane są: szybka akcja, zabawne gagi, humor sytuacyjny i samodzielne myślenie młodzieży. Motyw z wymianą wygląda na dołączony nieco na siłę, bez większego wpływu na działania trójki przyjaciół, oprócz przysparzania licznych okazji do nieporozumień i śmiechu. Jak zawsze podoba mi się stawianie na krytyczne postrzeganie świata i rozwiązywanie problemów – tu bardzo wyraźnie jest to pokazane choćby podczas wyjazdowych zmagań z CyBorkiem. Ogólnie Sekret Czerwonej Hańczy to niezła przygodówka, z pozytywnym wydźwiękiem i sporą dawką humoru. Kolejne powieści Kosika mają też coraz staranniejszą korektę. Nie obyło się jednak bez błędów, szczególnie ubawiło mnie „żąglowanie” i „we Wiedniu” – że tak powiem, u nas na wsi też tak się mówiło. ;)

(Ocena: 5/6)

Janusz Zajdel, Wyjście z cienia

Nietypowa inwazja z kosmosu wprowadziła na Ziemi nowy porządek: brak zmartwień i ogólną szczęśliwość. Nie wszystkim to się jednak podoba, zawsze znajdą się tacy, którzy zaczną drążyć i szukać innych sposobów na życie. Niezłe studium natury ludzkiej, wygodnej, ale i twórczej, zdolnej do przetrwania mimo pozornego komfortu przyniesionego przez obcych.

W gruncie rzeczy to optymistyczna powieść. Nawet jeśli początkowo ludzkość poddała się pozornym dobroczyńcom, to pozostały jednostki zdolne pociągnąć za sobą innych, wykazać się w działaniu, zebrać informacje, planować wyzwolenie. To pocieszające i napawające nadzieją.

(Ocena: 4,5/6)

I jeszcze kilka książek dotyczących w jakimś stopniu drugiej wojny światowej, omówionych w osobnym poście: Echa wojny w literaturze.

Stanisława Fleszarowa-Muskat, Stangret jaśnie pani (Ocena: 5/6)

Ida Fink, Wiosna 1941 (Ocena: 4,5/6)

Ida Fink, Podróż (Ocena: 5/6)

Stanisława Fleszarowa-Muskat, Most nad rwącą rzeką (Ocena: 5/6)

Nikołaj Nikulin, Sołdat: Od Leningradu do Berlina (Ocena: 5/6)

Józef Hen, Pingpongista (Ocena: 4,5/6)

Ewa Nowacka, Dzień, noc i pora niczyja (Ocena: 5/6)

Stanisław Grochowiak, Trismus (Ocena: 4,5/6)

Giles Milton, Wolfram: Chłopiec, który poszedł na wojnę (Ocena: 4/6)

● ● ●

Statystyki:

W sumie (w miesiącu/w roku): 31/31

Powtórki: 4 (Bunsch, Fredro x 3, Zajdel)

Cykle zakończone: 2 (Flanagan, Kosik)

Cykle w trakcie: 3 (Mortka, Freches, Bunsch)

Autorzy polscy: 21 (Mortka, Boglar, Bunsch, Fiderkiewicz, Fabicka, Fleszarowa-Muskat x 2, Fink x 2, Fredro x 4, Sapkowski, Hen, Nowacka, Grochowiak, Piechowski x 2, Zajdel, Kosik)

Autorzy obcy: 10 (Faulkner x 3, Frèches, Frisch x 2, Nikulin, Flanagan, Faber, Milton)

Średnia ocen: 4,66

Realizacja projektów i wyzwań:

Książki historyczne – 2 (Bunsch, Piechowski)

Nobliści – 3 (Faulkner x 3)

Z półki (nowe [z powtórkami]/razem w roku [z powtórkami]/cel) – 13[14]/13[14]/31

Wyczekane – 8 (Faulkner x 3, Freches, Frisch x 2, Grochowiak, Kosik)

Wojna i... literatura – 1 (Bunsch)

Z literą w tle – 18 (F: Fiderkiewicz, Fabicka, Fleszarowa-Muskat x 2, Faulkner x 3, Frèches, Fink x 2, Frisch x 2, Flanagan, Faber, Fredro x 4)

Czytam fantastykę – 0

Jubileuszowe lektury – 0

Polacy nie gęsi – 21 (Mortka, Boglar, Bunsch, Fiderkiewicz, Fabicka, Fleszarowa-Muskat x 2, Fink x 2, Fredro x 4, Sapkowski, Hen, Nowacka, Grochowiak, Piechowski x 2, Zajdel, Kosik – 31/139 punktów)

Daleki Wschód w literaturze – 1 (Frèches)

Podróżujemy w czasie – 20 (Mortka, Bunsch, Fiderkiewicz, Fleszarowa-Muskat x 2, Freches, Fink x 2, Nikulin, Fredro x 4, Hen, Nowacka, Grochowiak, Piechowski x 2, Milton, Zajdel)

wrzesień 2012 – podsumowanie

Kilka bardzo dobrych i rozkosznie grubaśnych powieści to jest to, co nutinki lubią najbardziej na progu jesieni. We wrześniu rozbijałam się po świecie – byłam w wojennej Europie, w Chinach i USA początku ubiegłego wieku, w XX-wiecznej Australii i Afryce, XIX-wiecznej Rosji oraz XVII-wiecznej Turcji. Takie podróże są inspirującą przyjemnością.

Jak zwykle lista przeczytanych książek, uzupełniana na bieżąco, jest po prawej, w zakładce „przeczytane w 2012”.

● ● ●

Seweryna Szmaglewska, Dymy nad Birkenau

Jedna z klasycznych książek o holokauście. Pisana tuż po odzyskaniu wolności jest przejmującym świadectwem masakry, jaką ludzie zgotowali ludziom.

(Ocena: 5/6)

Lisa See, Na Złotej Górze

Obszerna powieść biograficzna z życia chińskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych napisana przez jedną z młodszych przedstawicielek rodu – Lisę See. Kilka pokoleń przedstawicieli chińskiej rodziny, pracujących na chleb i coś więcej, poprawiających swoją sytuację finansową z dala od rodzinnej ziemi. Dużo faktów, sporo liczb, nieco sucha narracja, nie porywa tak jak inne powieści autorki, ale jest solidnym zbiorem faktów i interpretacji wydarzeń ważnych dla rodziny. Chociaż nie zachwyca to jednak można z przyjemnością dowiedzieć się kulisów życia mniejszości chińskiej na emigracji.

(Ocena: 4/6)

Bram Stoker, Dracula

Klasyka gatunku, dobrze znać, nawet jeśli fabuła jest tak bardzo oczywista, a wydarzenia do bólu przewidywalne. Dla wielbicieli wampirów lektura obowiązkowa.

(Ocena: 3/6)

Colleen McCullough, Ptaki ciernistych krzewów

[Nie tylko miłość]

(Ocena: 5/6)

Józef Hen, Królewskie sny

Schyłek panowania Władysława Jagiełły, jego małżeństwo z Sonką, długo wyczekiwane narodziny synów, walki z Krzyżakami. Trochę polityki, trochę spraw rodzinnych na najwyższym szczeblu, układy z sąsiadami. Bardzo realistycznie odmalowane postacie historyczne, wśród których na plan pierwszy wysuwa się Jagiełło, władca o dużej wyobraźni politycznej, jednocześnie bardzo ludzki, rozumiejący innych i przewidujący, z ogromnym poczuciem humoru (zresztą akcentów komediowych trochę jest, zdarzyło mi się kilka razy parsknąć śmiechem). Opowieść snuta jest przez nadwornego błazna Oleskę, co udanie wzbogaca narrację.

Po tak dobrej powieści próbowałam poczytać o innym królu, opisanym przez Hena, Stanisławie Auguście Poniatowskim, ale nie zmogłam. Mój przyjaciel król wydał mi się dużo mniej ciekawy, ale mógł na to wpłynąć mój brak zainteresowania historią XVIII wieku.

(Ocena: 5/6)

„Mieczem na pewno można rozkroić, ale zszyć trudno.”

Virginia Andrews, Kwiaty na poddaszu

Bardzo nierówna powieść, z niby-gotycką fabułą osadzoną w czasach prawie współczesnych. Początkowo wydaje się być powieścią dla młodszej młodzieży, które to wrażenie rozwiewa się z czasem wraz z rozwojem bohaterów. Literacko średnia, fabularnie chwilami bardzo wciągająca, ale niestety zbyt przewidywalna, żeby przynieść autentyczną przyjemność z czytania. Postacie zbyt czarno-białe – nieskazitelny ojciec, wredna babka, matka... to się jeszcze okaże. ;) Miałam wrażenie, że autorka sama nie wie, co chce przekazać (może nic?!), raczej szkoda czasu, lepiej sięgnąć po Dickensa, na którego zresztą przez Kwiaty... nabrałam ochoty – jakaś korzyść jednak wynikła z tej lektury.

(Ocena: 3/6)

Frederik Pohl, Człowiek plus

Średnia powieść SF z obszaru przygotowań do eksploracji obcych planet. Kolonizacja Marsa ma być receptą na przeludnienie Ziemi. Opublikowana w 1976, niestety trąci myszką, głównie technologiczną, co nieuniknione (jedyny na razie egzemplarz komputera plecakowego jest najnowocześniejszym wynalazkiem). Trochę lepiej wygląda rys psychologiczny zmienionego bohatera, samotnego przez swą cybernetyczną inność, odkrywającego nowe obszary doznań na eksplorowanej planecie. Powieść można sobie odpuścić.

(Ocena: 3,5/6)

Orhan Pamuk, Nazywam się Czerwień

Kolejne zderzenie kultur Wschodu i Zachodu, które tym razem Pamuk pokazał za pośrednictwem świata miniaturzystów, przedstawiając różne podejście do przedmiotów rysowanych w obu kręgach kulturowych – po świetnym Białym zamku ta powieść jednak rozczarowuje. Może jest nieco za długa, chwilami nużąca, chociaż spore partie tekstu czytałam z dużym zaciekawieniem. Najmniej ciekawy wydał mi się wątek kryminalny, na którym opiera się cała akcja, ale ja nie przepadam za zagadkami kryminalnymi, więc tu nie jestem obiektywna. Jakby tak skrócić o jakieś 100-150 stron, byłoby idealnie. Ogólnie niezła, można przeczytać.

(Ocena: 4,5/6)

„Nie tylko dla pieniędzy i sławy trudzimy się od rana do zmierzchu, a często całą noc przy świetle świecy, na kolanach, póki oczy nie odmówią nam posłuszeństwa. Ale i po to, by uciec przed ludźmi. Jednocześnie pragniemy, by ci, od których się odwróciliśmy, ujrzeli i docenili nasz wysiłek.” (WL, 2007, s. 241)

Wojciech Tochman, Dzisiaj narysujemy śmierć

[Mój tydzień w Rwandzie]

(Ocena: 5/6)

Gene Brewer, K-PAX

Niezła powieść, ale jak się wcześniej obejrzało film to już nie to. Zwłaszcza że w filmie świetnie grał Kevin Spacey – nie sposób uwolnić wyobraźni od jego kreacji Prota.

(Ocena: 4/6)

Artur Baniewicz, Smoczy pazur

Dotrwałam do 1/3 mniej więcej. Strasznie mnie ta powieść zmęczyła, a ani trochę nie wciągnęła. Aż nabrałam ochoty na jakieś lepsze fantasy.

(Ocena: 3/6)

Borys Akunin, Śmierć Achillesa

Po raz kolejny coś mnie podkusiło, żeby się wziąć za kryminał i po raz kolejny stwierdziłam, że to nie dla mnie. Nawet w takim sympatycznym wydaniu retro. Bo postać Fandorina jest bardzo ciekawa i dobrze opisana, ale to, kto zabił, ani trochę mnie interesowało. Dla miłośników gatunku cykl o Fandorinie jest jednak bardzo dobrą rozrywką.

(Ocena: 4/6)

Anna Gavalda, Ostatni raz

Bardzo ciepła, sympatyczna książeczka o spontanicznym spotkaniu czwórki rodzeństwa. Dominują tylko dla nich zrozumiałe żarty, humor i pogoda. Fajny przerywnik między cięższymi powieściami, zwłaszcza że objętościowo to maleństwo.

(Ocena: 4/6)

● ● ●

Realizacja projektów:

Nobliści – 1 (Pamuk)

Z półki – 2 (razem: 33/16)

Wyczekane – 4 (Dymy nad Birkenau, Kwiaty na poddaszu, Nazywam się Czerwień, Dzisiaj narysujemy śmierć)

W sumie (w miesiącu/w roku): 13/131

Odkrywanie siebie

Pearl Buck, amerykańska pisarka związana z Chinami, laureatka nagrody Nobla w 1938 – napisała kilkanaście powieści, których akcja toczy się w Chinach, wśród nich trylogię Ziemski dom, wciągającą sagę o chińskiej rodzinie, Spowiedź Chinki, Cesarzową.

Pałac kobiet (Bellona, 2005) to powieść o kobietach uwikłanych w życie, kobietach skrępowanych zwyczajami, poznających swoje nowe możliwości, o kobietach na rozdrożu, ich odkrywaniu siebie, o potrzebie zmiany w skali człowieka, rodziny, kraju, o porozumiewaniu się z innymi ludźmi, dotąd żyjącymi obok i daleko, o dawaniu im szczęścia. Akcja rozpoczyna się w latach trzydziestych XX wieku.

Pani Wu – inteligentna kobieta, zawsze podporządkowana konwenansom i tradycji, rządząca domem i rodziną z żelazną konsekwencją, do osiągnięcia celów i wyegzekwowania swoich postanowień wobec najbliższych używająca środków pozornie łagodnych i delikatnych, będących w istocie nakazami bez możliwości sprzeciwu i zręczną manipulacją – w dzień swoich czterdziestych urodzin postanowiła zmienić życie domu. Znalazła mężowi konkubinę, by nie ryzykować zajścia w kolejną ciążę. Ożeniła również trzeciego syna, by uspokoić jego zmysły. I spotkała ojca Andre, który dał jej siłę do wyzwolenia duszy z wieloletnich okowów. To był ten moment, gdy poczuła, że „ma skrzydła, ale że nigdy nie pozwolono jej latać” (s. 223).

Okolice czterdziestych urodzin to dla kobiet czas na zmiany. Dzieci są już dość duże, by nie absorbować zbyt mocno, życie tak unormowane, że zaczyna być nudne, codzienność tak powtarzalna, że aż rodząca znużenie i niechęć, nagłe uświadomienie sobie pustki i braku celu – pani Wu jest dość typowym przykładem kobiety przechodzącej kryzys wieku średniego. Kobiety żyjące w cywilizacji zachodniej często szukają w takiej chwili pomocy psychoanalityka, dla pani Wu rolę tę odegrał Andre, kapłan niosący pociechę i wsparcie potrzebującym. To on pobudził jej myśli, nadał kierunek dążeniom, pomógł dojrzeć konieczność zmian, odkryć własną duszę, czy, inaczej mówiąc, swoje rzeczywiste potrzeby i pragnienia.

Lektura Pałacu kobiet zbiegła się u mnie z dokończeniem Biegnącej z wilkami – obie poruszają podobną tematykę. Forma powieściowa jest na pewno lżejsza niż eseje, co nie znaczy, że mniej ważka. Chociaż Pałac kobiet osadzony jest w scenerii dla nas egzotycznej, o odmiennych tradycjach, nie zawsze zrozumiałej, czasem trudnej do zaakceptowania – przemawia do kobiet dojrzałych równie mocno jak eseje Estes, daje do myślenia, burzy dotychczasowe przekonania, wywraca świat na nice, wskazuje nowe, ważniejsze cele. Powieść jest niezłym uzupełnieniem Biegnącej z wilkami.

(Ocena: 4,5/6)